NOIMO'AI

 

Hemoîmba che kupe

Omogüahê ñe'ê reí

Maavea ndoikuaai

Omombe'uva ijyvytu

Sapy'ante nañandusei

He'iseva ko ñandú 

Akoinde ajetyviró

Ponoveí apená iñe'ê 

Hi'ãminteva ko cheve

Che añua ñandejara

Ponoike oiké che ãme

Mayma vaí ijurukuagui

Aikuaapaite mba'eichaguapa

Añandú la iñe'ênguera 

Kyse'ipe sapyante oñatõi

Pe che aty'ape 

Oimeneko noimo'aine 

Che anguirû yvagahape

Ipepope iope'apaha 

Umi oñe'eva 

Ogueraha tupã pope 

Che rehe oimeae ojataa 

Oimene ndogueroviai

Che ha'e há

Mitakuña'i hesápeguá

Ha dohejaiha otyky 

Tesay 

Che resagui.

© Margarita Schaerer  (11/2022)

MANÓ

 

 Heta pyporeipi amaña mimi

Heta pyporepe aguata guata jipi avei

Heta rapekuepe añepysanga 

Ha heta taperepe  ajetopa jey 

Maymava tape ñandegueraha

Peteî jeynte ñande ra'ãrõ

Naipori upeipi ndohasaivaekue

Upeipi mande jahami jey 

Enterovente okyhyje ichugui 

Oryryi osûsû , ndoipotainde ou 

Sapy'areinte ipytu ohò

Oimeae sapymime ojetyvyro 

Ndaipori tape upeipi ndohasaiva

Jaikuaa jajurõ ,ndajaikuaai jahataõ

Ja sapymi'imiro ña maña mootyo 

Upe kyhyjeha mande ñanerûguasane 

Ña maña porantema tenondeoto 

Ñañohügüaitî vy'ami porãme 

Ñane aguirûrã hina upe ndajaikauiva

Mba'epa oî jahasavove upeoto. 

Oî oikuava mbykyhama itape

Ha ja oañuama ohotamaha

Ñambyasy mimi jahecharõ upea

Ha oî oha'aronteva ohosema pya'e 

Ndajaikuai isã mbuku, tea mbyky ñande rekove

Mavavetee ndoikuaàsei, ha oikuaàsete

Ndojetopasei ndaje hese 

Okyhyjehape oiko hekove. 

Marã upeicha jaikoveseve

Kyhyjehape ña ma'ê ma'ê

Anike eimo'ati upea iñaña

Sapyante upéa mante la pohã. 

©Margarita Schaerer rembiapo  (3/ 06 / 2022)

CHE TAVYETE NDE REHE

 

 Che mandu'ami angete 

Jajo'e akue ojoapysape

Jajugamiro avañe'ême 

Ñañombojaru oñondie 

Upero ku che a haí

Ha nde eñe'esetégui

Jajo'e akue ojo apysape

Che tavyete nde rehe

Upero katu apuka 

Ñande tavyraieterõ mokõive

Ñambo jovai ku ja erõ 

Pukavy gua'upe ñambohasa

Ha upe ñande retepype 

Ikyryï korãzõ

Tesa omimbí 

Ha hory ñande ã

Apukavy mandu'a güãhêre 

Oimene nde avei eñandu

Mborayhu asy 

Ogüãheva 

Ha tory ogueruva chee ko árape 

Ha ha'e jey jeyve che âme 

Che tavyete nde rehe 

Ha aheja pukavy che jurupe 

Nde reheve 

Eimé eimehape. 

Añongatutande ko añua 

Anga rejunepeve. 

Ha ñama'e  jey ojoehe 

Ha mokõivea ja é jey

Che tavyete nde rehe. 

©Margarita Schaerer rembiapo (30/06/2022)

HASY KORÃZÔ

Korãzô hasy 

Jasype mandé omombe'u

Oikuase mba'ere mborayhu

Oiko mombyryhape 

Ohekuavo tesay 

Ombovyveivesegui ipohyiva akãme

Hetama oha'ãrô 

Ha ndogüãheî piro'ý hi'ãme 

Hopehyima pyhare 

Osêsema kuarahy

Guyrama opurahei 

Ha jasy oma'ê asy korãzôre 

Oañua chupe mimbipe 

Araipe he'i  tojapo aramboha 

Korãzô opytu'uhagüa 

Mandiju hu'û asyva ari 

Yvytupe omondo 

Omono'o yvoty 

Kyha omyenihê

Hýãküãvy ou ha ohope 

Enteronde o tantea

Korãzô hory jey hagua 

Árama avei hovy guazu 

Enterove okirirîma

Oipytu'uma korãzô

Oke'imita asaje aja

Yvaga guype. 

TEMBIAPO: ©Margarita Schaerer  mba'e  (15/10/2021)

ARY PYAHU HA OHOVAPE

 Ogüahê'ìntema ary pyahu, 

Ñamalicia ipõravetaha 

ko ary ohovagui

Ñamonguetamimi 

ha ñamoguerovia tucha tucha 

Ipõrã memevape .

Oîti ñandemo kyhyjea 

Oharuva ñande vy'a 

Ha ombotytyiva ñande akãme

Upe vy'apavê jaipotaitea

Nañe'esei mba'asyre 

Ha upeva meme 

ojehechauka ñandee

Anike jaheja heñoi upe kyhyje

Ko ary pyahupe 

Jasy pyahuta 

Ñañoty umi 

Ninañaimoaîa 

Yvaga to hovasa umi jahayhuvea

ha ombovy'ava ñande korãzô. 

Ja hovasa ha aguije meme 

ko ary ohovape

Tucha ñande mbo'e ohasà ajá 

Aguije ñande sy ha tua hesaîro 

Aguije oikoverô

Aguije ikatùrõ ñaime hendiekuera

Aguije oimeae mba'e 

jahasa vaekue ko arype

Ha ohasapama 

Aguije ñandee

Aguije ñandejarape

Aguije tembi'u jarekoõ ñande mesà ari

Aguije ñamba'aporõ

Aguije ñanderogarõ

Aguije enteromi jarekoare 

Ha ndajarekoiare avei

Oî menove oikoteêva 

Oî menove orekova 

Ha nda'ei ñame'ememe 

Ha'e ñamomandu'a ñande korãzôme

Ponovei oiko umi mba'e

Aguije ary 2021 

heta ñande mbo'e

Anga nde ejeromandu'ane 

Ñamañamoo ñande rapekue

Ivaikueteo che resãi akue 

Mba'asy noñatôi che rogape

Aguyje meme che âme 

Rohugüaîtî jerokype 

ha reikevo jajeroky oñondie

Ko'anga rehokuetevo 

Romomandu'àta jerokype 

Tesãi egueruvakue cheve

Ñande poivy guerovevepe 

Romomandu'a ape che haìhape avei.

Aguije mante avei 

ko ary pyahu 2022 oiketava 

Toú ñande mbyasy to hesakã

To momimbi ñande raperã

To gueru hendie

mba'apo ñande rapichakuerape

Vy'apavê, tory, vy'a, tesãi, 

Oimeaea ogape 

Ko ary pyahu togueru 

Iporamemea , taupeichake.

Aguije aguije aguije. 2021pe

Aguije aguije aguije. 2022me.

TEMBIAPO:  Margarita Schaerer mba'e © (29 / 12/ 2021) 

ÑANDEJARA'I ARA

 

 Oguahê ohovo 

Ñandejara'í ara 

Henyhe korãzõ ovy'ahaguaicha

Opukavy mitãnguera

Oha'arõ upe karai  ibarba morõtîa 

Jahecha mba'epa ogueru ichupe

Ha'ete ku oikevo diciembre 

Oî peteî mba'e ñande mopû'ava

Oike ñande ãme tory 

Ha oñemboyke jipi ñoraîrõ

Ñande sy kuera oha'ãrô joa 

Umi imemby oikova mombyri

Jahechapa outa upe ararã, 

oikojipi omopotî hoga oha'ãrovo 

Ha oumimírõ , oiko joa la ñemongueta puku

Hesa hory , omimbi, ovy'a

Ndaipori upete mbojojaha 

Navidad oje'erõ

Ndaha'ei vy'a meme

Sapyante tesay 

jepemo oñehe avei

Mombiryrõ ojehasa, 

Tea ivagape oimeroma jahaýhuva

Ñande sy tea ñande tua

Ha'ete ku ni ñaimepõraveo 

Mandu'a ou ñandee 

Ha pukavy guype,  ha copa ñande pope

Aunque ja'e feliz navidad

Ku galleta atãicha ñande ajurape 

Asype ña mokõ 

Ñañembotavy gua'u

Ñañongatu la resay 

Ña maerõ ñande kotape

Ñande membykuera tea mborayhu

Ñabrinda hendiekuera 

Ñambohasa asý kirîrîpe

Oñanduva ñande ã 

Korãzô oñongatu ñembo'e 

Umi ndaiporiaire 

ha ohovasa hetepype 

Oî porã haguã 

O añua oîva hendie 

A pukavy katuete

Navidad nambora'e

Javy'ami haguã upe pyhare

Ñandejara'i  ña hêtû la docete

Oñepu'ãmba mesagui 

Ha mbokapu ñahendujoa

Mitã ovy'a joa

Y regalo kuera orrevisa

Cleriko ojeservima

Ko'êguevo jakepa 

Upeicha añandu

Ko a haíva 

Ñamo vy'ake mitã 

Ñandejara'i ñande rovasa hagüa

Ñaimehape, mombyry tea ñande retãme.

Pojopy ha añua mbarete ko fiestahape

Ha ko ara pyahu oiketaa

Togueru ipõramemea ñande rógape.

Taupeichake

TEMBIAPO:  Margarita Schaerer mba'e ©(21/12/2021)

HASYITI

Oguähê jeyma aipó tua ara

Enterovea oheka heka 

Iru omomaitei hagüa upe árape

Hasy asy che ã ruguape

Ndaikuasei mba'eve 

Ha'ete ku ambotavysea 

Akoi mboraihu asy 

Che anga ruguape

Ndo kúiva , upé tesay 

Ohejavaekue 

Ha che resa ko'õitiva

Sapy'a py'a 

Oguähêvo mandu'a

Añua oñanduseva 

Petêiminte jey 

Ohasama ary 

Ha hasyiti ku 

Ipyahueteicharamo 

Oikutu jey che korãzõ 

Amañamimi yvate sapy'a

Noimeipa  ikatu nga'u omaña ñemi 

Aikuaa oîtiha che kotape 

Akoi añadu yvytu vevui asy 

Che mandu'aramo hese

Che tua avei akue

Ko'ağa aipo mbyja 

Omimbiva che raperãpe 

Aipotaminde oguejymi 

Che añuamihagua sapy'ami. 

Upevare ha'e peeme 

Pe rekovaiti pende ru

Pe añua tapia 

Ha pe hovasa hekovére

Upei ... 

Ndaipori ru recovia

Rohechaga'ugui akoi che ru

Ahaí michimí

Nde rérape 

Ikatu yvaga oikuaaka ndeve 

Che mboraihu asyitiha 

Nde rehe.  

©Margarita Schaerer rembiapo ( 15/06/2022)

KO'Ê PORÃ

Ko'ê porã 

He'í 

chee che sy

Ko'ê porã guive 

oguähê yvytu 

che ñatoî asy 

I kyryî che ã

Kuarahjy pukavy

O kyty che resà

Ysapy oveve 

Oiko tesay 

Guyraita ojeroky 

Panambima opurahei 

Ogueru che apysape 

Upé hovasa 

Ko'ê porã,  ko'ê porã !!!

Opu'ka korãzô 

Ohenduvo i sy 

O momaitei mombyry 

Ka'ayma  i pope 

Voima he'i 

Bendicion che memby 

Ani ejepy'apy 

Aimé porãmba 

Aguije mande 

ha'e ñandejarape 

Ko ko'ê porã 

omoiva che anondé

Vy'a omyasaî 

Ko che retepype

Ha ko pyharepe 

Amosarambi 

Ko'ê porãveta

Ko'anğaiteguiè 

©Margarita Schaerer rembiapo . (25/05/22)

 

KARAI OCTUBRE

  

Ogüãhema karai octubre 

ha ogueru chee tory... 

ovy'a asy che py'a py 

Omaña mombyry tesa 

mba'eve ndo hechai, 

ha opukavy reí 

Oñatende mba'eichapa otytyi 

Oñandu huguy ojeroki hetepype 

Isaraki panambi ikorazôme 

He'ê asy yvoty hérape 

Mainumby ojere jerema hese 

Mba'ere la ojekyhijete ndehegui 

Avy'a regüãhe haguere 

Aguijeveve nde ñepyrû

Ro hovasama upevare. 

TEMBIAPO: ©Margarita Schaerer  mba'e  (1/10/2021)

PY'A KYRYĨ

 

Ha chemokyryĩ  jey 

Ehasà sapy'aminte che ãme 

Ha che korasõ opò jey'imí

Upe reñatõhagueicha rehasakuevo ipype

Mandu'a osyryry che retepype 

Ha o mymyi rekovia asy 

Ku sunuicha ipú che ambué

Ha okúi 

Ara veraicha che rehe 

Ha ohekyi nañanduveimaia vaekue

Che pîrîmbaite 

Ro ñandujeyvo...

Naîaiti reho ra'e 

Ekañy'imi che akãgui 

Ha epytambora'e chendie 

Asosopaite mandu'a oguejyvo 

Añuande añanduse ndehegui 

Ché añañua upémarõ 

Ndereimeiko, ha reĩ  

Upehaguere...

Rejuhaguere che ñatoĩ 

Mandu'are 

Aikuaa...  nemandu'aitiha che rehe

Ha nde ã 

Che rechaiti ikõrãsõ ruguape 

Ndaikuaasei mboypa 

Che py'a roryma 

Roñanduhaguere 

TEMBIAPO: Margarita Schaerer © mba'é (11/04/2018) 

TECHAGA'Ù

 Hetamba'è

Ahechaga'ù

Che retã...

Che roga ...

Che ru ...

Che sy ...

Ha umì che anguirûkuera

Che mitãmeguare

Sapy'ante...

Che michîsè jey

Ahechaga'ù

Pe mitakuña ha'èvaekue ymà

Aikosè jey che akã veve pèrupi

Ndojekebrantàiva mba'èvère

Ha maavèare

Che rechaga'ù... chève

Upe ymaguare ha'èva

Ahechaga'ù hetamba'è

Ndorohechaga'usèigui ndeve

Aimo'à upeicha rohejareìta

Tesaraìpe

Ndaupeichai ... akoi ro guerovià

Ha'ete ku tesarài

Ndosòseiva chehegui

Hatâ oñekaramà che ãme

Atã osu'u de recovià

Hetama añeha'ã akytî

Che resarasèigui nde hegui

Ko techaga'ù

Chemo korazõ tytyijipi

Hasy

Hasy tapià

Nderasy che retepype

Nderasyiti chève

Ha rohechaga'ùiti

Marâ che japuta .

TEMBIAPO: Margarita Schaerer © mba'é (10/12/ 2017)

NDE KÉPE

  

Kirîrîhape aiketa nde képe

Ko pyharépe

Rohetûta vevuiasy

Ymaitéma nda kévei

Ndorohechaseigui che képe

Apay sapy'arõ ha ndorotopài

Apytu'usé nde atúa kuape

Añanduse nde korâzô tytyi

Ahendusemijey pe ipurahei

Chembo korâzô roryva

Kuarahy opay'yre ahajeyta

Ponoike romombay

Ha rejuhurõ che pypore

Nde juru mbytepe

Eikuaminteke rohechaga'ugui

Roñandujey hagûa

Nde kepe aguahê

TEMBIAPO: Margarita Schaerer © mba'è ( 10/03/ 2017)

CHE ÑE’Ê

 

Hetá ñe’ê aikuaá

Ko árape, añe’êta che ñe’ê  teepe,

Upé che retâme ojepurúva

Ha ahaíta che aikuahaicha 

Arriero portepe, oje’ehaicha, ahareíta hese

Amombe’usé peême

Mba’eichapa ijuky ko ñe’ê

Eíraicha he’ê asy

Che âme hyâkûâ rory… otimbó akú asy

Che retâ yvy pytâ okyrô hi’ári

Ha che jurupe,  ha’úseté pe hyâkûâ

Ambojeréjipi che kuâme

Ahaísegüi  avá ñe’êpe 

Ko che jurupe osyryreíva

Ha che po

Okyhyjegüi  osysyijipi

Oimo’âgüi ohaívaíta 

Ko che ñe’ê porâmí 

Tucháriré

A haíkuaa avá ñe’ême 

Mbohapy ary nde 

Che momarandú mbo’ehara

Sapy’amimí mbo’ehaope

Mba’eichapa ojehaí 

Ko che ñe’ê

Ko’a nga  mombyrygüivé

korâzó ohechaga’úgüi  che yvy

Che rugui he’í ,Jahaíke…

Ñamo sarambí yvyture

Ko ñe’ê juky

Osyryva nde retepype

Toikuaa enteroveva 

Moôguapa ndé, kuñá

Ha mba’eichapa hé

Avá ñe’ê.

TEMBIAPO:Margarita Schaerer © Mba'e

PYNANDÍ

Pynandì akakuaà 

Che py 

Yvy opykùi akuè 

Tapè pytã 

Oreko che pypore

Ha, 

Nda che otîri ha'è hagüa

Yma nañanduvei 

Che pype otytyi asy

Upè chembo riparàvaekuè 

Kuarahy aku jave

Aikorõ apopo ape ha peipi

Terã oga jerere 

Umì asaje pyte 

Che pyta imandu'a 

Mboy okài akue 

Ha che ñe'ã hory 

Ama'êrô ko'agã hese 

Ambotavy che py'a

Apukavy sapy'a 

Ha'ente oikuaa 

Rohasa vaekue oñondive 

Che pysã katu he'i 

Ikyryi vaekue kapi'i ari 

Okyhyje mimi jipi 

Ndopyrûseigui ñuâtî

Hasyvaekue upèa

Ha ija katuetè kupyre

He'ingo aveì pe tû 

Mba'èichapa ojopi akue

Ombokua mimi kuri 

Pysapêguy ha kota

Emañamina mba'érepa 

Ñandemandu'a che py

Jaguataiti oñondive 

Ha heta ñande pypore 

Jaheja ñande rekovepe

Otytyi asy ñande ãme 

Umì tapè 

Ñapyruvaekuè pynandì .

TEMBIAPO: Margarita Schaerer © mba'é (4/04/2017)

NDE RESÁ

  

Ahayhu pe nde resà

Che mo kyryî tapià

Che rehe omañarõ 

Akói amañà ñemí 

Ponoike ojekuaà 

Pe che pypé añanduva 

Aníhagûâ... 

Che kotagui reho.

Sapy'ante aimo'a 

Che rehendeicha emañà

Upeichajave 

Che rete ipîrimba 

Ha che retyma ososopa

Ndaikuaai mba'e ajapota

Ha'ete ku che py'a

Che retepype okaputaa 

Che akâ itarova 

Ha che korâzô itavyta 

Hatâ opereré 

Che pò ry'ai roysamba 

Otîgui che rehé ema'êrõ.

Akoi añepysangapa

Asêsêgui nde resa rapegui 

Ha'ete mitakuña'i 

Ikorâzô ñandu ramoa 

Ikyryî pe che py'a

Ha omborory che ñe'ã

Apukavy sapy'a 

Upèi che mandu'avo 

Mba'éichapa nde resà 

Chembo otî emañarõ.

Ha amañà ñemí jey

Nde resa nomañaijavè .

TEMBIAPO: Margarita Schaerer © mba'é ( 10 / 03/ 2017)